USG jamy brzusznej
• USG jamy brzusznej pozwala na ocenę narządów miąższowych w obrębie jamy brzusznej takich jak: wątroba, pęcherzyk i drogi żółciowe, trzustka, śledziona, nerki, pęcherz moczowy, prostata, narząd rodny u kobiet. Można także zbadać struktury położone w przestrzeni zaotrzewnowej, naczynia, węzły chłonne.
• Żołądek, dwunastnica, jelito cienkie i grube nie są rutynowo oceniane w trakcie tego badania gdyż zawierają treść pokarmową, płynno-gazową która daje liczne artefakty (nie pozwala uzyskać klaownego obrazu). Z tego też względu do badania USG jamy brzusznej należ zgłosić się na czczo, nie jeść do 4-6 godzin przed badaniem, oraz nie palić papierosów. Można natomiast wypić godzinę przed USG ok. 1 l litra niegazowanych płynów. Pozwoli to na dobre wypełnienie pęcherza moczowego, co jest warunkiem oceny narządów położonych w miednicy. Z tego też względu przed badaniem nie należy opróżniać pęcherza moczowego.
USG tarczycy, piersi i innych „drobnych” narządów nie wymaga przygotowania.
USG przezodbytnicze
• Ultrasonografia przezodbytnicza (endorektalna, TRUS, ERUS) jest rodzajem badania USG w których przy użyciu specjalnie skonstruowanych sond wprowadzanych do światła odbytnicy możliwa staje się bardzo dokładna ocena ściany odbytnicy oraz narządów sąsiednich. Wykorzystuje się wiązkę ultradźwięków wysokiej częstotliwości, w zakresie od 5 do 10 MHz. W ten prosty sposób uzyskuje się polepszenie kilku istotnych składowych mających wpływ na jakość otrzymywanego obrazu ultrasonograficznego. Po pierwsze bezpośrednie przyleganie sondy ultrasonograficznej do ściany jelita pozwala na ocenę jego pełnej grubości ściany eliminując liczne bariery akustyczne, które utrudniają, a często nawet uniemożliwiają takie badanie techniką przezskórną.
Dzięki endorektalnemu USG uzyskujemy wiarygodny obraz także do głęboko położonych narządów miednicy. W chorobach nienowotworowych pozwala na dokładną ocenę ropni i przetok okolicy odbytu, a także dokładne badanie zwieraczy odbytu i mięśni dna miednicy (ich defektów i kurczliwości).
• Ultrasonografia przezodbytnicza jest nieocenionym badaniem w precyzyjnym określeniu miejscowego (cecha T) jak i regionalnego (cecha N) zaawansowania nowotworów odbytnicy. Ułatwia planowanie leczenia operacyjnego, precyzuje wskazania do neoadjuwantowej (przedoperacyjnej) radioterapii i pozwalają monitorować odpowiedź terapeutyczną na to leczenie.
• W okresie pooperacyjnym endosonografia po zabiegach przedniej resekcji odbytnicy, czy miejscowym wycięciu raka stanowi bardzo dobrą metodę kontroli onkologicznej pozwalającą na wczesne wykrycie miejscowej wznowy raka.
Badanie proktologiczne | badanie per rectum
• Podstawowe badanie proktologiczne polega na wzrokowej ocenie okolicy odbytu. Kolejnym etapem badania jest badanie palcem przez odbytnicę (łac. per rectum). Palec w trakcie badania dochodzi na głębokość ok. 7-8 cm – w okolicę fałdu Kohlrauscha.
• Twory dostępne w badaniu per rectum u obydwu płci:
- śluzówka odbytnicy;
- kość krzyżowa;
- kość guziczna;
- przestrzeń zaodbytnicza;
- doły kulszowo-odbytnicze;
- bańka odbytnicy i dolna pętla esicy;
- pętle jelita krętego i jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowy;
• Twory dostępne w badaniu per rectum u kobiet:
- tylne sklepienie pochwy;
- szyjka macicy;
- jajniki;
- zagłębienie odbytniczo-maciczne;
• Twory dostępne w badaniu per rectum u mężczyzn:
- bańki nasieniowodów;
- pęcherz moczowy (dno);
- stercz (czyli prostata zwana też gruczołem krokowym);
- opuszka prącia (podstawa);
- pęcherzyki nasienne;
Anoskopia/rektoskopia | badania proktologiczne | badania wziernikowe
• Anoskopia polega na oglądaniu końcowego odcinka odbytnicy, kanału odbytu za pomocą wziernika, tzw. anoskopu.Anoskopia nie wymaga specjalnego przygotowania chorego.
• Rektoskopia natomiast to wziernikowanie odbytnicy. Do tego celu służy rektoskop – sztywny wziernik długości od 20 – 30 cm i średnicy 2 cm (dziecięce rektoskopy mają średnicę 1 cm). W czasie badania lekarz może wykonać proste zabiegi terapeutyczne, a także pobrać wycinek do badania mikroskopowego.
Badania wykonuje się w ułożeniu kolankowo-przedramieniowym lub lewo-bocznym (Simsa) lub zadziej w pozycji ginekologicznej. Rektoskopia wymaga uprzedniego przygotowania, które polega na dwukrotnym oczyszczeniu ze stolca odbytnicy (lewatywa).
Jak prawidłowo wykonać lewatywę?
W dniu poprzedzającym rektoskopię – wieczorem o godz. 20:00 należy wykonać wlewkę doodbytniczą (lewatywę) gotowym preparatem ENEMA/REKTANAL w następujący sposób:
1| trzeba ułożyć się na lewym boku z nogami przygiętymi do brzucha;
2| nawilżyć aplikator na końcówce butelki (beztłuszczowym żelem Intimel) i rozchylić pośladki;
3| wprowadzić aplikator do odbytnicy na głębokość kilku centymetrów;
4| wycisnąć zawartość pojemnika do odbytnicy;
6| należy odczekać w pozycji leżącej ok. 15 min (dopiero po tym czasie można udać się do toalety celem wypróżnienia);
W dniu badania (rektoskopii) – rano o godz. 8:00 należy wykonać wlewkę doodbytniczą (tak samo jak wieczorem). W przypadku gdy badanie zaplanowano w godzinach popołudniowych można pić, jednak ostatni płyn może być wypity nie później niż 5 godzin przed badaniem.
Kolonoskopia
• Kolonoskopia, to metoda badania dolnego odcinka przewodu pokarmowego polegająca na oglądaniu wnętrza jelita grubego. Polega ona na wprowadzeniu przez odbyt specjalnego wziernika zakończonego kamerą i przesłaniu obrazu na zewnątrz. Do tego celu służy giętki instrument zwany kolonoskopem. Podczas kolonoskopii możliwe jest też pobieranie wycinków błony śluzowej jelita grubego do badań histopatologicznych, a także wykonywanie drobnych zabiegów, np. usuwanie pojedynczych polipów. Rozróżnia się kolonoskopię diagnostyczną i zabiegową.
• Aby wykonać to badanie, Pacjent musi być odpowiednio przygotowany. Jelita powinny być opróżnione z treści pokarmowej, co uzyskuje się głodówką w przeddzień badania oraz stosowaniem wlewów oczyszczających jelito grube (lewatywa) lub doustnych środków przeczyszczających (np. fortrans).
• Wskazania do kolonoskopii diagnostycznej:
- podejrzenie raka jelita grubego;
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- biegunka o niejasnej etiologii;
- podejrzenie nieswoistego zapalenia jelit;
- podejrzenie zaburzeń wchłaniania;
- badania przesiewowe w zdrowej populacji w kierunku polipów i wczesnych postaci raka jelita grubego;
• Wskazania do kolonoskopii zabiegowej:
- usuwanie polipów;
- hamowanie krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego;
- usuwanie ciał obcych;
- poszerzanie zwężeń;
- dekompresja megacolon toxicum (ostre rozdęcie okrężnicy);
• Podczas badania do światła jelita wprowadzany jest pod ciśnieniem gaz, tzw. insulflacja, która ma na celu poszerzenie światła jelita celem łatwiejszego wprowadzenia kolonoskopu i lepszego uwidocznieniu stanu jelita. Z tego względu kolonoskopia jest zwykle badaniem nieprzyjemnym, czasami bolesnym, wykonywanym w analgosedacji (zastoswaniu leków: uspokajających, nasennych i przeciwbólowych) lub w znieczuleniu ogólnym. Badanie wykonywane jest zwykle w pozycji leżącej na boku.
Jako Pacjentom polskiej służby zdrowia, ubezpieczonym w ramach NFZ, przysługują Państwu darmowe badania diagnostyczne na które skierowanie wystawia lekarz POZ (podstawowej opieki zdrowotnej) – lekarz rodzinny. Pełna lista tych badań oraz innych istotnych dla Państwa informacji znajduje się w bazie aktów własnych NFZ.
Link do listy badań diagnostycznych (patrz załącznik numer 23): https://baw.nfz.gov.pl/api/file/GetZipxAttachment/4/3997/false/preview